Diş nasıl fırçalanır

Çoğu insan bildiğini zanneder
Çoğu insan diş fırçaladığını zanneder
Fakat doğru bilgiye sahip olmadığı için dişlerini temizleyemez ve fayda göremezler

Bu sebeple diş fırçalamanın faydasız olduğunu düşünürler ve dişlerini maalesef kaybederler.
Bu sayfa doğru diş fırçalamayı ve ağız bakımını anlatmak için hazırlanmıştır.

DİŞ FIRÇASI SEÇİMİ

1- Orta sert
2- Küçük
3- Seyrek ve naylon kıllı olan en ucuz diş fırçasını seçmek gerekir.



Yumuşak fırça uygunsuzdur,

Eskimiş fırça uygunsuzdur,

Kılları sık fırça uygunsuzdur,

Orta sert seyrek kıllı küçük fırça uygundur.

Kötünün iyisi bir diş fırçası örneği görülmektedir.

Dikkat edilecekler:

★ Fırça kıllarının eskimeyi takip etmek için renkli üretilmiş olması bir abartıdır, diş fırçasını satın almak için tercih sebebi değildir.
★ Kutusunda orta sert olduğu yazan diş fırçalarının bir kısmı maalesef istenmeyen yumuşak kıl bulundurur.
Orta sert diş fırçası ne demektir: ★ Diş fırçasının sapının 2 açılı, 5 köşeli, 8 yuvarlaklı, 2 köşegenli olması kafa karıştırıcı ticari pirim teşebbüsleridir. Hiç bir pratik avantajı yoktur.
★ Elektrikli diş fırçası sükseli cihazlardır ancak daha üstün temizlik yaptığı şüphelidir. El fırçaları tercih edilmelidir. Zihinsel engelli, yatalak, yoğun bakımda, hastahanede yatan kişiler mecburen elektrikli fırça kullanabilir.

Ortodontik tedavi gören bireyler arzu ederse bu fırçayı kullanabilir. Şart değildir.

DİŞ FIRÇALAMAK

1- Sabah kahvaltıdan sonra ve gece uyumadan önce olmak üzere günde en az iki defa diş fırçalanır. Gece uyumadan önce yapılan diş fırçalama en değerlidir. Kahvaltıdan önce diş fırçalamaya gerek yoktur, sonrasında gerek vardır. Mikrop yutmamak için uyanınca diş fırçalamak göz yumulan bir obsesyondur,
2- Her diş fırçalama en az 3 dakika sürmelidir. 3 dakikadan kısa fırçalamak en sık yapılan hatadır. Böyle insanlar "ben dişlerimi fırçalamış olmama rağmen dişlerim çürüyor" diyerek hekime müracaat ederler. İkinci sıklıkla yapılan en büyük hata yumuşak diş fırçası kullanmaktır.


Diş fırçalama videosu
3- Orta sert fırça kullanılmalıdır. Yumuşak fırçadan uzak durmalıdır,
4- Fırçalamadan önce fırçanın ıslatılmasına gerek yoktur,
5- Yemekten donra fırçalamak için beklenmesine gerek yoktur. Sebebi burada anlatılmıştır ↗
6- Fırçalar daima kuru ve kuruyacak şekilde açıkta muhafaza edilmelidir,
7- Diş eti kanaması sert fırça sebebi ile değil, yumuşak fırça sebebi ile meydana gelir, sebebi burada anlatılmıştır ↗
8- Diş fırçasının ömrü 3-4 aydır. Maalesef piyasamızda çok satan, pahalı meşhur markaların ömrü 2-3 gündür, belirgin bir üstünlüğü olmayıp, çabuk eskidiği görülmektedir. Daima en ucuz fırçayı tercih edip sık aralıklarla değiştirmek gerekir,
9- Her diş fırçalandıktan sonra dil de fırçalanmalıdır. Dil fırçalama aşağıda anlatılmıştır.
10- Büyük diş fırçaları arka (azılar) bölgesine girmeyeceği için arzu edilmez. Diş fırçası mümkün olduğu kadar küçük olmalıdır.

Yanlış

Doğru

11- Bir çok diş fırçalama tekniği vardır. Bass, Roll, Yatay ovma, Stillman, Charters teknikleri. Hepsinin ortak özelliği yukarı aşağı yönde haraket etmek fakat yatay hareketten uzak durmaktır. Elips çizmek, daire çizmek, sayı ile diş fırçalamak gibi bu konuda detaylarda boğulmaya gerek yoktur. Yukarı-aşağı prensibine uymak yeterli olabilir. En basit yöntem en sürdürülebilir yöntemdir. Sebebi burada açıklanmıştır:



12- Diş fırçaladıktan sonra ağızdaki bakteri sayısı azalmaz. Artar. Çünkü diş fırçasının yerinden kaldırdığı bakteriler salyaya geçer. Bu sebeple ağız su ile bol yıkanmalıdır.

DİŞ MACUNU SEÇİMİ

Bir diş fırçalama işleminde elde edilen toplam faydanın %89-91 kadarı diş fırçası ve fırçalama tekniğinin doğru olması ile gerçekleşir, diş macununa zannedilenden daha az pay düşmektedir. Bu sebeple gereğinden fazla seçici davranmamalıdır, macun abartılmamalıdır, gerekirse macunsuz fırçalamak bile yeterince fayda sağlar. Esas olan diş macununun ne olduğu değil, diş fırçası ve diş fırçalamanın zamanlamasıdır,
Mevcut diş macunlarının tatlandırıcı ve renklendirici oranlarını değiştirip sanki başka bir macunmuş gibi tanıtıldığını görmek mümkündür. Televizyon reklamlarında sunulan iddiaların gerçek ile ilişkisi zayıftır, bir çok reklam ticari yönlendirme içerir.
Diş macununu çiğneyiniz. Dişlerinizin arasında kum yiyor gibi çıtır çıtır sesler duyuyorsanız o diş macunu zamanla dişlerinize zarar verebilir. Burada detayları anlatılmıştır ↗
Dişi aşındıran fırça değil, macundur,
İthal edilen diş macunlarının piyasamızdakilere kıyasla belirgin üstünlükleri yoktur,
Florun ve macundaki sabunsu maddelerin zehirli olduğu yolunda dedikodular vardır. Bunlar "yönlendirilmiş abartı ↗ " dır. Florlu diş macunu kullanılmalıdır. Sebebi burada anlatılmıştır ↗
Maalesef diş macunu kutularında prospektüs bulunmadığı için insanlar diş fırçalamasını Amerikan dizilerinde dişlerini yanlış fırçalayan artistlerden izleyip öğreniyor. Diş macunu kutularının içine resimli prospektüs konulmalıdır. Halkımız diş fırçalama yöntemlerini buradan öğrenmelidir.
Diş macunlarının hepsi yaklaşık olarak birbirinin aynısıdır. En ucuz yerli diş macununu kullanınız. Hepsi iyidir.
Diş macunu çok sıkınca çok etki etmez. Bir nohut büyüklüğünde sıkılması yeterlidir.
Fırçalamak için yemekten sonra bir süre beklenmemelidir. Sebebi burada anlatılmıştır ↗

ÇOCUKLARIN DİŞ FIRÇALAMASI

Diş fırçalamaya henüz başlamadıysa veya fırçalamadan uyuduysa, çocuğun ağzına bir parça beyaz peynir kırıntısı bırakılmalıdır. Bu peynir salya içerisinde dağılarak ağızın asitleri kısmen tamponlar, çocuğu çürükten zayıfca koruyabilir. Antisasit pastiller yutulmadıkça bu amaçla kullanılabilir,
Fırçalamaya henüz başlamamış çocuklarda biberon veya şekerli sıvı besinlere (bal, reçel vs) batırılmış emzik vermek toplumumuzda bir gelenek olmuştur. Bu davranış dişlerin erken çürümesine sebep olur,
Diş çürümesi soydan gelmez. Genellikle anne baba fırçalamıyorsa çocuk da fırçalamayı öğrenemeyecektir. Dolayısıyla anne babanın ağızı bakımsızsa çocuğun da dişleri bakılamayacak ve çürüyecektir. Bu durum soya çekim değildir,
Çocuklar diş fırçalarken macun yutmuyorsa, bilinci yerindeyse sorun yoktur. Erişkin diş macunları kullanabilirler. Eğer çocuk diş fırçalarken ağzındaki macunu yutuyorsa yutulmasında mahzur olmayan çocuk diş macunlarından kullansa iyi olur,
Çocuklar biraz küçük fırça kullanabilir. Çok önemli bir konu değildir. Esas olan fırçalama zaman ve tekniğidir,
Çocuklar diş fırçalamaya ne zaman başlasın?
Bazı kaynaklara göre 2 yaşında diş fırçalamaya başlanabilir. Halbuki çocuk ne kadar erken tarihte diş fırçasına başlayabiliyorsa o kadar iyidir. Diş fırçalamaya oyun oynamak anlamında meyilli olan bir çocuk, yaşı gelmediği için engellenmemelidir. Yaşı ne kadar küçük olursa olsun çocuğun eline diş fırçası verilmesinde mahzur yoktur. Teşvik edilmelidir,
Çocuğa diş fırçalama eğitimi nasıl verilir?
Çocuğun diş fırçalamaya başlatılmasında dolaylı-ısrarsız yöntem izlenmelidir. Anne ve baba gece yatmadan önce çocuğun önünde diş fırçalamaya başlar, çocuğun fırçası kendisinin alabileceği bir yere bırakılır, çocuğa dişini fırçalaması söylenmez. Anne ve babasının diş fırçaladığını gören çocuk birinci defada değilse bile ilerleyen günlerde mutlaka kendi diş fırçasını eline alıp anne ve babasını taklit edecektir. Tabi önce ebeveynin diş fırçalıyor olması gerekir. Belki elektrikli diş fırçası oyun olarak denenebilir. Fakat el fırçalarının daha iyi temizlik yaptığını bilmek gerekir.

DİL FIRÇALAMAK

★ Dil fırçalamak özellikle ağız kokusu (halitosis) engeller.
Dil sırtına toplanan bakteri ve proteinler burada Tip 1 ağız kokusuna sebep olurlar,

Bu dil fırçasıdır, her diş fırçasından sonra dil pembeleşinceye kadar uygulanmalıdır. Ağız kokusunun en bilinen ve en güzel tedavisidir.
★ Dilin kazınması yerine fırçalanması daha doğrudur. Dil kazımak kirleri dil yüzeyinde daha derine gömebilir,
★ Her diş fırçasından sonra dil fırçalanmalıdır,
★ Arkadan öne doğru bastırmadan dilin sırtı fırçalanır özel dil fırçası bulunamazsa diş fırçası ile de dil fırçalanabilir,
★ Bulantıyı engellemek için hoyrat, kaba, sert ve tek bir hareketle dil arkadan öne doğru süpürülür gibi hareket yapılır. İki hareket arasında beklenebilir,
★ Dil sırtında doğal pembelik elde edilinceye kadar bu hareketler tekrarlanır. Bu sırada çinkolu dil macunu kullanılabilir,
★ Dilde kanama veya ağrı duyulması durumunda dil fırçalama durdurulur. Üzerinde yara olan, kırmızı lezyon bulunan dil fırçalanmaz.

Dil fırçalama 1 :

Dil fırçalama 2 :

Dil fırçalama 3 :

Dil fırçalama 4 :

DİŞ İPİ

Diş ipi her gece yatmadan önce dişler fırçalandıktan hemen sonra yapılabilir. En önemli kural: keman yayı hareketi yapmamaktır. Bu hareket dişlere şiddetli hasar verir. Dişleri boynundan keserek soğuk hssasiyeti başlamasına sebep olur.
Dişleri sıkışık olan bireylerin diş ipi kullanması uygundur. Dişlerinin arasında boşluklar bulunan, dişleri aralık olan bireylerin diş ipi kullanması şart değildir. Bazı insanların belirli bölgede dişleri sıkışık ve birbiri üzerine binmiş iken diğer bazı bölgelerde dişler seyrek olabilir. Böyle durumlarda sıkışık bölgeye diş ipi uygulanması yeterlidir. Diş arası boşluklar bulunan yere diş ipi kullanmak anlamlı olmayabilir.

Doğru uygulama:

Diş ipi iki parmak arasında gergince tutulur. Sıkışık olan iki diş arasından geçirilir. Dişlerden bir tanesine doğru yaslanarak yukarı çekilir. Böylece iki dişin birbirine temas eden yüzeyi ip ile sıyırılmış olur. Aynı dişlerin arasından ip tekrar geçirilir. Bu defa ip, diğer dişe yaslanarak yukarı çekilir. Amaç, sıkışık dişlerin sıkışık duran ve fırça görmeyen yüzeylerinin iple sıyrılması, ip sürterek temizlenmesidir. Bu işlem tatmin oluncaya kadar tekrarlanır.

Yanlış uygulama:

diş ipini iki diş arasından geçirip keman yayı gibi sağa sola çektirmektir. Bu sakıncalıdır. Dişi boynundan keser ve soğuk hassasiyeti başlatır.
Normal bireyler için kullanılacak diş ipinin herhangi bir özelliği olması gerekmez. Diş ipinin mumlu veya florlu olması çok değerli olmayan pratikte bir avantaj sağlamayan bir detaydır. Florlu naneli diş ipi kullanmak şart değildir. Gerekli de değildir. Anlamlı da değildir. Temiz bir dikiş ipliği bile bir defa kullanılıp atılmak şartı ile diş ipi olarak kullanılabilir. Pahalı ürünleri kullanmak zorunluluğu yoktur.






Süngerimsi ve gevşeyince kalınlaşan elastik yapıya sahip diş ipleri piyasamızda bulunmaktadır. Bu diş ipin ince kısmını normal diş ipi gibi kullanıp süngerimsi kısmı köprü gövdesinin altından geçirilerek doğal dişlere dokunmadan keman yayı hareketi yapılmalıdır. Diş ipi kullanmak, ipi iki diş arasına soktuktan sonra keman yayı hareketi yapmadan dişlerden bir tanesine yaslayarak çıkartmak ve bu hareketi her diş için tekrarlamaktan ibarettir. Bu diş ipi kirlenir, atılmalıdır tekrar kullanılmaz. Bunun yerine makara ipliği veya dikiş ipliği kullanılması göz yumulabilir bir hatadır.


Kaynak: Aydın M. Diş fırçalamak Bölüm 7. Ağız Mikrobiyolojisi. Editörler; Aydın M, Mısırlıgil A. 2012, MN Nobel Kitap evi, Ankara
© Dr. Murat Aydın. 2025 Bu sitedeki ve sitenin alt sayfalarındaki bilgiler kullanıcıya fikir vermek ve destek sağlamak içindir. Muayene, tanı, tıbbi tavsiye, konsültasyon ve teşhis yerine geçmez.