OTOKLAV FİZİĞİ ve STANDARTLARI

OTOKLAV FİZİĞİ ve STANDARTLARI
Dr. Murat Aydın

Antalya Diş hekimleri odası tarafından basılmıştır


84 şekil ve grafik, 12 tablo,  13 bölüm, prEN13060 şartnamesinin Türkçe çevirisi, Toplam 125 sayfa
önsöz   içindekiler    kitabı pdf olarak indir

Şöyle refere edilir
Aydın M. Otoklav Fiziği ve Standartları.Azim Matbası 2009, Antalya

KİTABIN ÖZETİ

-  Otoklavda akü suyu kullanınız.
-  Bazı akü suları su distile cihazlarından elde edilen sudan daha kalitelidir.
-  Otoklav prion öldürmez. Çünkü otoklav sterilizasyonu moleküler seviyede değildir.
-  Piyasadaki otoklavların üzerindeki prion programı göz yumulan ticari cazibe gayretleridir.
-  Yeteri kadar beklenirse N sınıfı otoklavlar da B ve S sınıfı kadar girgin sterilizasyon yaparlar
-  Otoklavda vakum sadece kabarcıktan kurtulmak içindir. Eğer kabarcık olmasaydı veya önüne geçilebilseydi N sınıfı otoklavlar yeterli olurdu
-  Otoklavlar sporları öldürmek için değildir. Sporları bile öldürmek içindir.
-  Spor öldürmek sterilizasyonun hedefi değil, referansıdır
-  Avrupalı üreticilerin bile %100 uygulamadığı En13060 şartnamesine ülkemizde duyulan hayranlık ve sadakati anlamak zordur.
-  Kısa programlar termik travma oluşturur. Narin eşyaları kısa programda sterilize etmeyiniz
-  Bir otoklavın gücü ve sterilizasyon kuvveti, broşüründe görülen basınç zaman grafiğinden bir bakışta anlaşılır. Eğrinin sterilizasyon için yükseldiği açı ne kadar dik ise otoklav o kadar güçlüdür, eğrinin altında kalan alan ne kadar geniş ise o kadar çok iş yapar.
-  Her otoklav denizden belirli bir yükseklikte çalışması için tasarlanmıştır. Eğer yükselti ayarı yapılmadıysa veya bu ayar yok ise otoklav doğru çalışmaz. Ayni otoklav Giresun'da (deniz seviyesinde) doğru çalışıyorken, Kayseri'de (1054 metre) sterilizasyon bozuk sterilizasyon yapabilir.
-  Üretici tarafından bildirilen kabin hacmi ölçüldüğünde, genellikle cihazın gerçek kabin hacmi ile uyuşmadığı görülür. Piyasamızda satılan ve 20 litre olduğu yazan bir otoklav aslında 14.74 litredir. 24 litre olduğu yazan bir otoklavın aslında 11 litresi kullanılabilir boşluktur.
-  Otoklavda ideal kabin geometrisi "küre"dir fakat uygulanamadığı için silindir kabinler kullanılmaktadır.
-  Yatay boyutu birbirinden farklı olan tepsiler size daha geniş kullanım alanı yaratır.
-  Otoklavda kullanılmış suyun mikroplu olduğu söylentisi doğru değildir.
-  Akü suyunda sülfürik asit bulunduğu doğru değildir.
-  Bazı otoklavlar suyu devridaim kullanır. Bunda her hangi bir mahzur yoktur. Çünkü su, her kullanıldığında daha saflaşır, iletkenliği daha azalır, daha mineralsizleşir, otoklav için daha ideal özelliklere ulaşır.
-  B,N, S sınıflaması otoklavın değil sterilizasyonun sınıflamasıdır.
-  Sterilizasyon öncesinde negatif hava hareketi varsa B sınıfı, pozitif hareket varsa S sınıfı, hiç hareket yoksa otoklav N sınıfıdır. En kolay ayırım budur.
-  Kaç dakikada sterilizasyonu bitirmek istiyorsanız sıcaklığı Tablodan seçiniz.
-  Kimyasal indikatörler sterilizasyonu izler. Biyolojik indikatörler sterilizasyonu ispat eder. (Bölüm 8)
-  Kimyasal indikatörler cihazın başarısını gösterir, Biyolojik indikatörler sterilizasyonun başarısını gösterir. (Bölüm 8)
-  Diğer testlerden başarılı olamayan bir otoklav biyolojik testte başarılı olamaz. Biyolojik testte başarılı olan bir otoklavın diğer testlere ihtiyacı yoktur.
-  Bu sebeple spor testi diğer bütün testlerin kefilidir (Bölüm 8)
-  Spor testini kendiniz yapabilirsiniz. (Bölüm 8) tıklayınız
-  CDC otoklavın prionları tamamen ortadan kaldırmayıp infeksiyon riskini azaltacağını açıkca söylemektedir. Sosyoekonomisi düşük ülkelerde son çare olarak uygulanabileceğini, Amerika içerisinde bu programın yasaklandığını söylemektedir. Bizim piyasamızdaki otoklavlarda maalesef prion programı vardır.
-  En 13060 şartnamesi
          -  sterilizasyonun güvencesi değildir. Cihazın güvencesidir.
          -  yegane standart değildir. Başkaları da vardır.
          -  Bazı terim ve tanımların içi doldurulamamış, sınırları çizilememiştir, belirsizlikler tekrarlanarak normalleştirilmiştir..
          -  Doktora hitap etmez, üretici fabrikanın mühendisine hitaben yazılmıştır
          -  Emniyetli bir otoklavın nasıl imal edileceğini anlatır
          -  Yasal olarak uyulması zorunlu değildir gönüllülük esastır
          -  Doktoru sterilizasyon yapmadığı halde yaptım diyebilecek potansiyel bir suçlu olarak hesaplar
-  Piyasamızdaki 27 tane otoklav kullanıcı el kitabı incelenmiş hiç birisinin belirtmesi gerekenleri tam olarak belirtmediği tespit edilmiştir.

YAZARIN ÖNSÖZÜ

Otoklav standardı ve bu günkü durumu
      EN13060 şartnamesi, küçük buharlı sterilizatör standartlarını belirleyen Avrupa Birliği ülkelerince düzenlenmiş bir belgedir. Her ülkenin otoklav üreticileri kendi ülkelerindeki ulusal standartlar kurumundan bir uygunluk belgesi temin ederler. Böylece kendi otoklavlarının EN13060 standartlarına uygun olduğunu beyan ederek alıcıya güven vermek isterler. Sistem böyle çalışır.
      Henüz Avrupa Birliğine girmeden önce Gümrük Birliği anlaşmasını imzalayan tek ülke biz olduğumuz gibi, UzakDoğu ülkelerinin uygulamaya gerek duymadığı, Avrupalı otoklav üreticilerinin bile ihlal edebildiği EN13060 standartlarının herkesten sadık takipçisi yine biz olduk.
      Uygunluk belgesi bulunmayan bir otoklav bu gün Avrupa'da pek güzel satılmakta olduğu halde, biz EN13060 şartnamesine uygun olmayan otoklavları aforoz ettik, satın almadık, onları kötüledik, hatta ülkemize sokmadık. Veya raflarda hurda oluncaya kadar çürüttük. Çünkü otoklav şartnamesine uygunluk belgesi yoktu.
      Eminim otoklav standardını yazanlar bile bizim sadakatimize hayret ediyorlardır. Halbuki, bu standartlar yasal olarak uyulması zorunlu olan belgeler değildir; standartları uygulamada gönüllülük esastır.
      Ya birileri EN13060 şartnamesini bize yanlış tanıttı veya biz yanlış anladık.
      EN 13060 belgesi sterilizasyonun güvencesi değildir, otoklavın güvencesidir. Muhatabı doktor değildir, otoklav üreticisidir. EN 13060 belgesi muhatabına talimat kuvvetinde emirler verir ve zorlayıcı ifadeler kullanılır. Bu sebeple bu eserde "standart" kelimesi yerine "şartname" ifadesini kullandım.
      EN 13060 şartnamesinin Türkçe bir kitapçık olarak elimizde bulunmayışı sebebiyle satıcı ne dediyse inandık, kulaktan dolma bilgilerle karanlıkta kör ebe oynadık ve yönlendirildik. S ve N sınıfı sterilizasyon yapan otoklavları dışladık, başarısız zannettik. Sadece B sınıfı otoklavı sterilizasyon yapar zannettik. Şartnameye uygundur belgesi bulunmasına rağmen bakteri filtresi bulunmayan otoklavları satın aldık, onlara hak etmedikleri pirimi yaptırdık. (EN 13060 şartnamesine uygunluk belgesinin nasıl temin edildiği ve uygunluk belgesinin sterilizasyonun güvencesi olmadığı Bölüm 12'de tartışılmıştır.) Biyolojik test daha değerli olmasına rağmen heliks testini gözümüzde büyüttük. Uygun olup olmadığını sorgulamadan kimyasal indikatör stripleri satın aldık. Otoklavda akü suyu kullanabileceğimiz halde en pahalı su distile cihazlarını ithal edip ülkemiz ve bütçemizi  gereksiz masrafa soktuk. Kısacası sofrada önümüze ne konulduysa yedik.
      Ülkemizde bu günkü durum budur.

Bu eserin öyküsü:
Arkamdan ittiler. Bu eseri yazdım. İyi de oldu. 21 tablo ve 118 resim-şekilden oluşan bu eser bu alanda bir ilktir.
      EN 13060 şartnamesinin üzerine ışık tutulması, az bilinenlerin otoklav kullanıcısına  anlatılması gerekiyordu. Hepimizin iyice bilip anlaması için, bu konudaki spekülasyonlara engel olmak için, otoklav kullanıcılarının asılsız uygulama ve ticari telkinlerden kurtarılması için EN 13060 şartnamesinin Türkçe bir belge olarak okuyucuya sunulması gerekiyordu.
      Bu şartnameyi Türkçeye çevirebilmek için Avrupa Standardizasyon komitesinden yazılı izin aldım46. EN13060 şartnamesinin taslak metnini bu eserin 11.inci bölümünde Türkçe olarak yayınladım. Temenni ederimki bundan sonra şartnamenin gereği olduğunu zannederek gereksiz harcamalar yapılmayacak, gereksiz ürünler satın alınmayacak, gereksiz uygulamalar yapılmayacaktır.
      Hazır şartnameyi yayınlamış iken otoklavda bir başka spekülasyon konusu olan prion programı ve otoklavın fizik prensipleri üzerine legoda eksik paçalar vardı. O parçaları da yerine koydum.
      Bu eserin öyküsü bundan ibarettir.

Bu eserin hedefi nedir?
Bu eserin hedefi;
1. otoklav hakkında bu güne kadar ezberletilenlerin ya sebebini öğretmek veya ezberi bozdurtmaktır. Birinci hedef budur.
2. otoklav kullanıcısına her dayatılanın, yegane seçenek olmadığını anlatmak, onlara alternatif menüler sunmaktır.
3. Avrupa otoklav standardının taslağını Türkçe olarak yayınlamaktır,
4. müteşebbislere ve yerli otoklav üreticisi firmalara fikirler vermek, onları üretmeye cesaretlendirmektir. Mesela Şekil 08:10'da görülen basit cihazı üretmeleri ve heliks testi yerine bundan sonra o cihazı kullandırtmaları fevkalade isabetli olacaktır.

Bu eser ne anlatmaz?
Bu eser, legodaki eksik parçadır. Otoklav üzerine önceden bilgi sahibi değilseniz, yani eğer cebinizde legonun önceki parçaları bulunmuyorsa bu kitapta anlatılanlar size ağır gelebilir.
Bu eserde; nasıl sterilizasyon yapılacağı anlatılmamıştır.
      Bu eserde; otoklavın nasıl çalıştırılacağı, aletlerin nereye nasıl yerleştirileceği, sterilizasyon öncesi nasıl sonik temizlik yapılacağı, nasıl paketleneceği, ne zaman nasıl test yapılacağı, neden test yapılacağı, hangi programın ne zaman kullanılması gerektiği, kaç derecede kaç atmosfer basınçta sterilizasyon yapılacağı, sterilizasyon sonrası nasıl depolanacağı anlatılmamıştır.
Eğer bu eseri yukarıdaki bilgileri temin etmek için satın aldıysanız ambalajını incitmeden iade ediniz.
      Bu eserde otoklavın fiziği ve şartnamesi anlatılmıştır.
      Kısaca söylemek gerekirse:
      Bu eserde; başka herhangi bir yerde kolayca bulabileceğiniz hiç bir şey anlatılmamıştır.

Eserin dili
EN13060 şartnamesi mümkün olduğu kadar Türk Dil Kurumunun önerileri doğrultusunda Türkçeleştirmeye gayret edilmiştir. (Daha fazla sayıda Türkçe kelime kullanmayı isterdim). Akademik seviyede karşılıklı konuşur üslup kullanılmaya çalışılmıştır.
      Fizik anlatılırken, mümkün olduğu kadar açık üslup kullanılmış formüller ve grafikler sadeleştirilmiştir.

Eserin hedef kitlesi
Bu eserin muhatabı otoklav sektöründe yer alan her birey ve kurumdur. Dolayısı ile otoklav üreticisi, satıcısı, aracısı, teknisyeni, kullanıcısı bu eserin muhatabıdır. Diş hekimliği ve tıp fakültesi akademisyen ve öğrencileri de eserin muhatabıdır.

Yazar hakkında
İstanbul üniversitesi diş hekimliği fakültesinden mezun oldu ve Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ana bilim dalında doktora yaptı. Bazı çalışmaları burdadır

Teşekkür
        Bu eseri hazırlama fırsatı veren Allah'a şükürler olsun.
     Ayrıca eseri vücuda getiren, binbir sabır ve fedakarlık ile elinizde tuttuğunuz şekilde kitaplaştıran Antalya Diş hekimleri odasının her yöneticisine ayrı ayrı teşekkür ederim.
     Değerli bilgilerini paylaştığı için Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı Başkanı Sn Prof Dr İsmail Günay'a tesekkür ederim.
     Kitabın her satırını okuyarak imla düzeltmesi yapan diş hekimi adayı sevgili Gizem Erdoğan'a dikkati, titizliği, sabrı, fedakarlık ve emeği için teşekkür ederim.

İÇİNDEKİLER

BÖLÜM 01    OTOKLAV FİZİĞİ
    Hava Kabarcığı
    Basınç Kapları
    Entalpi
    Entropi
    Buhar Doygunluğu
    Buharın Spora Etkisi
    Otoklav Kabininde Yapılan İş
    Sterilizasyon Sırasında Sıcaklık ve Basınç Dalgalanmaları
    Otoklavda Güç
    Buharın İç Enerjisi
    Bazı Çevirimler
    Buhar Tablosu

BÖLÜM 02    HAVA BASINCI
    Hava Basıncı Nedir?
    Kaç Çeşit Hava Basıncı Vardır?
    Otoklavın Manometresi
    Otoklavın Hava Basıncı Ayarı
    Piyasamızdaki Bazı Otoklavların Yükselti Sınırları
   
BÖLÜM 03    KABİN DİZAYNI
    Kabin Geometrisi
    Kabinde Kullanılamayan (ölü) Boşluklar
   
BÖLÜM 04     SU
    Suyun Saflığı ve İletkenliği
    Suyun Saflaştırılması
    Kullanılmış Su İnfektif midir?
    Otoklavda Akü Suyu Kullanılabilir mi?
    Akü Suyunda Sülfürik Asit Bulunmaz

BÖLÜM 05    STERİLİZASYON ve OTOKLAVIN TİPLENDİRİLMESİ
    Tiplendirme Kriteri
    N Tipi
    S Tipi
    B Tipi
    Yüklerin Tiplendirmesi

BÖLÜM 06    STERİLİZAYON PROGRAMLARI
    Teorik Buhar Basıncı
    Kişisel Programlar
    Otoklavda Harici Bilgisayar Kontrolü
    Otoklavda Yazıcı

BÖLÜM 07    OTOKLAVDA BASINÇ STRATEJİLERİ
    N Sınıfında Basınç Stratejisi
    S Sınıfında Basınç Stratejisi
    B Sınıfında Basınç Stratejisi
    Piyasamızdaki Bazı Otoklavların Basınç Stratejileri

BÖLÜM 08    STERİLİZASYONUN İZLENMESİ ve DOĞRULANMASI
    İndikatörler
    Kimyasal İndikatörler
    Kimyasal İndikatörlerin Sınıflandırılması
    İşleme Karşı Koyan Cihazlar (heliks)
    Biyolojik İndikatörler
    Biyolojik Testin Uygulanması
    Biyolojik Testin Uygulama Sıklığı
    Biyolojik İndikatörler Ne Kadar Güvenilirdir?
    Biyolojik Test Neden Özeldir?
    Biyolojik İndikatörlerin İçerisine Başka Mikroplar Bulaşırsa Ne Olur?
    Biyolojik İndikatörün Seyahat Ettirilmesi
    Biyolojik Testi Kendimiz Yapabilir miyiz?
    Bakterinin Temin Edilmesi
    Sporların Elde Edilmesi
    İndikatör Hazırlanması, İşlenmesi
    Biyolojik Testin Yapılması ve Yorumlanması

BÖLÜM 09    OTOKLAVIN ETKİSİZ OLDUĞU MOLEKÜLER PATOJENLER
    Prionlar
    Prionların Dayanıklılığı
    Otoklava Direnç
    Prion Şüpheli Materyale Yaklaşım
    Prion Dekontaminasyonu
    Sodyum Hidroksitin Hazırlanması
    En Güvenli Dekontaminasyon  Yöntemi
    Otoklavlarda "Prion Programı" Bir Aldatmaca mıdır?

BÖLÜM 10    SPORLU MİKROORGANİZMALAR
    Spor Nedir?
    Sporlar Ölürler, Yok Olmazlar
    Sporun Otoklav Direnci
    Buhar Doygunluğunun Spora Etkisi
    Bazı Sporlar

BÖLÜM 11    prEN13060 ŞARTNAMESİ (Küçük Buharlı Sterilizatörler Avrupa Standardı)
    Bu Bölümün Ön Sözü
    AVRUPA STANDARDI prEN 13060
    PrEN13060 İçin Sonradan Yapılan Düzeltme Teklifleri
    Avrupa Standardizasyon Komitesi
(Bu bölümde Avrupa Standardizasyon komitesinin şahsıma verdiği YAZILI  İZİN ile prEN13060  belgesini Türkçeye çevirip yayınladım)

BÖLÜM 12    prEN 13060 ŞARTNAMESİ HAKKINDA BAZI SORU VE CEVAPLAR
    Bu Şartname Neyi Anlatır?
    Bu Şartname Kime Hitap Eder?
    Bu Şartname Kime Hitap Etmez?
    Bu Şartname Neyi Belirlemez?
    Bu Şartname Yegane Otoklav Standardı Değildir
    Bu Şartname Kimi Ne Kadar Bağlar?
    Poröz Ne Demektir?
    Bu Şartname B Sınıfı Otoklavı mı Öne Çıkarır?
    Bu Şartnamenin Son Kullanıcıya (doktora) Bakışı Nedir?
    Bazı Terim ve Anlam Karmaşaları
    Otoklavlar Bu Şartnameye Uygun mudur?
    EN13060 Şartnamesine Uygunluk Belgesi Nasıl Temin Edilir?
    Otoklav Kullanıcı El Kitapları prEN13060'a Uygun mudur?

KAYNAKLAR
İNDEKS